Hoogbegaafdheid

Hoogbegaafdheid
Wat is het?

Over hoogbegaafdheid bestaan vele mythes en vooroordelen. Zo wordt hoogbegaafdheid vaak gezien als een persoon met een heel hoog IQ, die alles kan en vooral veel hoge cijfers haalt. Natuurlijk zijn er hoogbegaafden die aan dit profiel voldoen, maar vaker is dit niet het geval. Men spreekt van hoogbegaafdheid als het IQ 130 of hoger is. Betekent dit dan dat iedereen met een hoog IQ hoogbegaafd is? Nee, je kunt ook een hoge intelligentie hebben zonder hoogbegaafd te zijn.

Tessa Kieboom - autoriteit op het vlak van hoogbegaafdheid- heeft hoogbegaafdheid verdeeld in twee onderdelen. Het eerste onderdeel is het cognitieve luik: het denken. Naast een hoge intelligentie, maakt ook motivatie en creativiteit onderdeel uit van het cognitieve luik.

Het tweede onderdeel is het zijns luik: het voelen. In dit zijnsluik speelt hoogsensitiviteit, groot rechtvaardigheidsgevoel, kritische ingesteldheid en perfectionisme een rol. Vaak hebben hoogbegaafden ook een grote behoefte aan autonomie.

Bij Timbre en Ritme gaan we samen op zoek naar jouw talenten en bekijken we de uitdagingen waar je tegenaan loopt.

Uitdagingen

Als je naar alle aspecten van hoogbegaafdheid kijkt is het niet gek om te bedenken dat je voor uitdagingen komt te staan. Vaak worden de volgende uitdagingen gezien:

Overtuigingen: hoogbegaafden hebben al snel vaste overtuigingen gevormd over zichzelf, over falen en succes. Ze zitten vaak vast in deze overtuigingen, waardoor ze bijv. geneigd zijn om snel op te geven als het moeilijk wordt.
Begripsroute: hoogbegaafde kinderen passen vaak de begripsroute toe om informatie op te slaan in het geheugen. Hierdoor leren ze niet hoe je moet leren.
Frustratietolerantie: veel hoogbegaafden hebben langere tijd kunnen functioneren op school zonder dat ze zich ergens voor in hoeven te zetten. Het ging vanzelf. Hierdoor hebben ze niet geleerd om door te zetten en te blijven proberen als iets moeilijker wordt, waardoor ze sneller gefrustreerd kunnen raken. Doordat alles vanzelf ging zijn er geen leerstrategieën eigen gemaakt.
Zelfstandig werken: wie succesvol wil zijn, moet goed kunnen plannen, organiseren, concentreren enz. Juist slimme kinderen kunnen dit lastig vinden. Er zijn verschillende oorzaken waardoor kinderen hier moeite mee kunnen hebben. Denk bijv. aan een niet passend lesstof aanbod, gebrek aan doorzettingsvermogen, faalangst, perfectionisme, zwakkere executieve functies (zoals plannen, organiseren, volgehouden aandacht) enz. Van belang is om de oorzaken te achterhalen en missende vaardigheden te trainen.
Samenwerken: hoogbegaafden ervaren vaak dat als ze alleen werken het resultaat beter is. Daarnaast denken zij anders; abstracter, leggen makkelijker verbanden, creatiever, sneller, waardoor het vaak lastiger is om hun ideeën uit te leggen aan een ander.
Motivatie: door gebrek aan uitdaging neemt de motivatie en het plezier in leren af. Door faalangst of de overtuiging dat ze geen invloed hebben op leren kan onderpresteren een rol gaan spelen.
Hiaten (kennis gat): dit kan vooral een rol spelen als ze onvoldoende opletten in de klas omdat het te langzaam gaat, ze soms klassen overslaan of omdat ze niet leren automatiseren.

Emotionele intelligentie

Als je hoogbegaafd bent wil het dus niet zeggen dat je gegarandeerd succes hebt of uitzonderlijke (school)prestaties levert. Om je doelen te bereiken heb je ook vaardigheden nodig. Deze vaardigheden komen nog weleens in termen voorbij zoals sociale vaardigheden, emotionele intelligentie, persoonlijke vaardigheden, executieve functies, leren leren, habits of minds, etc. Al deze verschillende benamingen overlappen elkaar en vullen elkaar aan. Het gaat om vaardigheden zoals zelfbewustzijn, empathie, uiten en reguleren van gevoelens, impulscontrole, uitstel van beloning, proactief zijn, cirkel van invloed, doorzettingsvermogen, motivatie, om leren gaan met angsten, aanpassingsvermogen, zelfvertrouwen, enz, enz.

Prof dr. Jan Derksen gebruikt hier een hele mooie metafoor voor: Je IQ gaat over PK’s je EQ over je rijvaardigheid. Met zoveel PK’s hebben hoogbegaafden veel baat bij een goede rijvaardigheid. Graag help ik kinderen en jongeren om hun rijvaardigheid te kunnen vergroten, zodat hun PK’s (talenten) optimaal benut kunnen worden. Waardoor het welbevinden toeneemt en het talent voor de maatschappij niet verloren gaat. Denk bijvoorbeeld aan het vergroten van het zelfvertrouwen, (weer) lekker in je vel zitten en uitdagingen aan gaan i.p.v. te vermijden.

Hoogbegaafdheid